کشاورزی و باغداری با زنبور عسل
مقدمه

آنچه در این مختصر مدنظر است، سخنی کوتاه است که با همه ی دست اندرکاران بخش کشاورزی و دامپروری، چه مسوولین محترم اجرا و چه عزیزان تولیدکننده و تعاونی های کشت و دام، گفته می شود و هدف از بیان آن فقط یادآوری اهمیت حشرات و بخصوص زنبور عسل در امر باغداری و زراعت می باشد. امید که مورد پسند واقع شود و از همه ی عزیزان طلب نموده تا راهنمایی های مفید خود را دریغ ننمایند. حشرات از قدیمی ترین ساکنان زمین بوده و بیش از ۲۵۰ میلیون سال است که در روی زمین ساکن هستند. بعضی از آنها، به دلایلی از جمله شکار یا انگلی کردن گونه های مضر یا از طریق فرآورده هایی همچون ابریشم، عسل و عمل گرده افشانی، مفید بوده و مورد حمایت انسان قرار گرفته اند. حتما می دانید که اگر گرده افشانی شکوفه ها صورت نگیرد، هرگز گلی به میوه یا بذر تبدیل نخواهد شد.
عوامل موثر در گرده افشانی
عوامی که باعث گرده افشانی و به بار نشستن گل ها می شوند عبارتند از: باد، نیروی جاذبه زمین، حیوانات، حشرات، انسان و غیره. بخصوص در درختان دوپایه مانند پسته و نخل، اگر عمل گرده افشانی به درستی انجام نگیرد، تولید به شدت کاهش می یابد. این عمل را در درخت خرما (نخل) با تکاندن گرده های گل های پایه نر (پرچم) روی گلهای پایه ماده (مادگی) و در پسته با کاشتن درختان با پایه ی نر بین درختان با پایه ی ماده انجام می دهند.
نکته ی مهم اینکه همه ی این عوامل نمی توانند در عمل گرده افشانی تاثیر کافی و کامل داشته باشند و اگر بخواهید نتیجه ی کامل را از عمل گرده افشانی ببرید، باید به یک نکته توجه نمایید و آن هم استفاده از یک عامل مهم در امر گرده افشانی است. به طور حتم یکی از عوامل مهم در امر گرده افشانی، حشرات می باشند. حشراتی همچون پروانه، زنبور، پشه و …
تاثیر زنبور عسل در گرده افشانی
آنچه که اکثر مردم از زنبور عسل می دانند، فقط تولید عسل است. حال آن که عسل، حداقل فایده ی آن است، از طرفی متاسفانه عوام مردم حتی از فواید عسل هم چیزی نمی دانند.
نه تنها عسل که موم، بره موم، زهر، ژله شاهانه و دیگر محصولات زنبور عسل، علاوه بر اینکه خواص غذایی دارند، خواص دارویی نیز دارند. اما در خصوص اثرات این حشره ی بسیار مفید در عمل گرده افشانی، این را باید دانست همه ی تولیدات و فوایدی که این حشره برای زنبوردار به ارمغان می آورد، فقط ۱۰ درصد از فواید آن است و ۹۰ درصد (۹ برابر) فواید آن برای باغدار و کشاورز می باشد. حال اگر باغداران و کشاورزان عزیز نتوانند از فواید این موجود استفاده کنند، در واقع مابقی اثرات مفید این موجود باارزش به هدر رفته است.
تحقیقاتی که صورت گرفته، ثابت نموده که اگر در یک باغ میوه یا مزرعه ای که قرار است از آن بذر گرفته شود، در هر هکتار تعداد حدود ۴ تا ۵ عدد کلنی (کندو) زنبور عسل قرار داده شود، کیفیت و کمیت میوه یا بذر حاصله به ده برابر افزایش می یابد. زیرا تمام عواملی که در گرده افشانی تاثیر دارند به جز زنبور عسل، فقط می توانند حدود ده درصد از شکوفه ها را بارور نمایند. به طور مثال اگر در یک باغ سیب قرار باشد ۵ تن محصول برداشت شود، با قرار دادن تعدادی کلنی زنبور عسل داخل باغ در هنگام شکوفه دادن گل ها، مقدار محصول به ۵۰ تن با کیفیت بسیار بالا افزایش خواهد یافت. زنبور عسل علاوه بر عمل گرده افشانی، در کاهش مصرف سموم شیمیایی که برای دفع آفات به کار می روند، تاثیر به سزایی خواهد داشت.
تعداد پروازهای زنبور عسل
زنبور عسل، برای ساخت هر گرم عسل باید از ۱۵ هزار گل شهد جمع آوری کند. علاوه بر این از گرده گل ها جهت تغذیه استفاده می کند. همزمان با جمع آوری شهد، با انتقال گرده از گلی به گل دیگر، باعث لقاح آنها می شود. نکته ی بسیار جالب اینکه موقع جمع آوری شهد و گرده از گل ها در یک زمان و یا یک پرواز، فقط از گل های مشابه یک نوع درخت یا گیاه، شهد و گرده جمع آوری می کند و این عمل کمک بسیار زیادی در لقاح گل های مشابه می نماید.
سخن آخر
در بسیاری از کشورهای اروپایی و پیشرفته، باغداران و مزرعه داران با کرایه دادن مبالغی به زنبورداران از آنها خواهش می کنند که در هنگام شکوفه دادن گل ها، کندوهایشان را به باغ یا مزارع آنها برده تا عمل گرده افشانی توسط زنبورداران به خوبی انجام شده و سود سرشاری عاید آنان گردد. در صورتی که در کشورهای توسعه نیافته یا در حال توسعه همچون کشور ما، اکثر کشاورزان و باغداران، نه تنها از فواید زنبور عسل بی اطلاع و یا کم اطلاع هستند، که بعضی گمان می کنند زنبور عسل گل ها را می خورد و این نه تنها درست نیست بلکه «زنبور عسل کوچکترین شکوفه را گرده افشانی می کند ولی به گونه ای روی آن قرار می گیرد که هیچ صدمه ای به آن وارد نمی کند».
آیا می دانید که وظیفه ی اصلی زنبور عسل بارور کردن گل ها بوده که در مقابل انجام این کار، فورا مزدش را به صورت شهد یا گرده از وی دریافت می کند؟
امید آن که همه ی باغداران و کشاورزان عزیز کشورمان از فوایدی که این موجود می تواند برای آنها داشته باشد، اطلاع کافی داشته و از آن فواید بهره مند گردند.
بنابراین شما کشاورزان و باغداران عزیز، لازم است یا خود مبادرت به پرورش تعداد کلنی زنبور عسل نمایید و یا از زنبورداران تقاضا کنید تا در زمان شکوفه دادن گل ها، کندوهایشان را به مزارع و باغات شما منتقل نمایند.

نویسنده: عفت رییسی سرحدی مدیر عامل اتحادیه سراسری زنبورداران ایران زمین

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: